Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego

Oskarżenie prywatne zalicza się do jednego z trybów ścigania, który wiąże się z czynami dotykającymi jedynie interesów indywidualnych podmiotów. Katalog przestępstw ściganych w trybie prywatnoskargowym kształtuje prawo karne materialne.

Kodeks karny zalicza do nich następujące przestępstwa:

- 157 § 2 kk (naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni);

- 212 kk (zniesławienie);

- 216 kk (zniewaga);

- 217 kk (naruszenie nietykalności cielesnej);

Uprawnionym do wniesienia i popierania oskarżenia prywatnego jest pokrzywdzony. Wniesienie oskarżenia polega na skierowaniu do właściwego sądu prywatnego aktu oskarżenia albo na złożeniu ustnej lub pisemnej skargi do Policji (art. 488 kpk), natomiast popieranie takiego oskarżenia polega na prawie do występowania przed sądem
w charakterze czynnej strony postępowania prywatnoskargowego na każdym jego etapie.

Obowiązkiem oskarżyciela prywatnego jest złożenie dowodu wpłaty do kasy sądowej zryczałtowanej równowartości wydatków (aktulnie wysokość tej opłaty wynosi 300 zł) przy złożeniu aktu oskarżenia albo oświadczenia o przyłączeniu się do oskarżenia. Oskarżyciel prywatny z uwagi na sytuację materialną może zostać przez Sąd zwolniony od ponoszenia wskazanej opłaty.

 Posiedzenie pojednawcze

Rozprawę główną poprzedza posiedzenie pojednawcze, które prowadzi sędzia lub referendarz sądowy.

Na wniosek lub za zgodą stron sąd może zamiast posiedzenia pojednawczego wyznaczyć odpowiedni termin dla przeprowadzenia postępowania mediacyjnego.

Posiedzenie pojednawcze rozpoczyna się wezwaniem stron do pojednania. 

W protokole posiedzenia pojednawczego należy w szczególności zaznaczyć stanowisko stron wobec wezwania do pojednania oraz wyniki przeprowadzonego posiedzenia pojednawczego; jeżeli doszło do pojednania, protokół podpisują także strony.

Niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na posiedzenie pojednawcze bez usprawiedliwionej przyczyny uważa się za odstąpienie od oskarżenia;  w takim wypadku prowadzący posiedzenie postępowanie umarza.

W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżonego prowadzący posiedzenie pojednawcze kieruje sprawę na rozprawę główną, a w miarę możności wyznacza od razu jej termin.

W razie pojednania stron postępowanie umarza się.

W razie niedojścia do pojednania kieruje się sprawę na rozprawę główną, a w miarę możności wyznacza od razu jej termin, chyba że zachodzi potrzeba skierowania sprawy na posiedzenie w celu innego rozstrzygnięcia. 

Odstąpienie od oskarżenia

Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego umarza się za zgodą oskarżonego, jeżeli oskarżyciel prywatny odstąpi od oskarżenia przed prawomocnym zakończeniem postępowania.

Zgoda oskarżonego nie jest wymagana, jeżeli oskarżyciel prywatny odstąpi od oskarżenia przed rozpoczęciem przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej.

Niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie głównej bez usprawiedliwionych powodów uważa się za odstąpienie od oskarżenia.

Oskarżenie wzajemne

Oskarżony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu będącemu pokrzywdzonym wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, pozostający w związku z czynem mu zarzucanym. Sąd rozpoznaje wówczas łącznie obie sprawy.

Odstąpienie jednego z oskarżycieli prywatnych od oskarżenia powoduje umorzenie postępowania tylko w części dotyczącej wniesionego przezeń oskarżenia.

Obaj oskarżyciele prywatni korzystają z uprawnień oskarżonego. Pierwszeństwo zadawania pytań i przemówień przysługuje temu oskarżycielowi prywatnemu, który pierwszy wniósł akt oskarżenia. Sąd w wyroku zaznacza, że postępowanie toczyło się z powodu oskarżeń wzajemnych.

 Niedopuszczalność oskarżenia wzajemnego

Oskarżenie wzajemne jest niedopuszczalne, jeżeli prokurator wcześniej wszczął postępowanie albo przyłączył się do postępowania.

Jeżeli po wniesieniu oskarżenia wzajemnego prokurator przyłączy się do jednego z oskarżeń wzajemnych, sąd wyłącza oskarżenie przeciwne do osobnego postępowania. 

W razie objęcia przez prokuratora obu oskarżeń wzajemnych postępowanie toczy się z urzędu, zaś oskarżeni korzystają w odpowiednim zakresie również z uprawnień oskarżycieli posiłkowych.

 

Share