Zwrot nawiązki od ubezpieczyciela OC sprawcy wypadku komunikacyjnego

Przechodząc do odpowiedzi na tak postawione pytanie wskazać należy, że zgodnie z art. 822 § 1 i § 2 kodeksu cywilnego przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba na rzecz, której umowa została zawarta.

Gdy chodzi o ubezpieczenia komunikacyjne, zakres ten konkretyzuje art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Niemniej jednak korzystanie przez sprawcę przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów nie wyłącza w postępowaniu karnym możliwości orzeczenia od niego ani obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (art. 46 § 1 kodeksu karnego) albo zamiast nich nawiązki, określonej w art. 46 § 1 kk.

 

Zagadnienie zwrotu zapłaconej nawiązki od ubezpieczyciela OC pojazdu sprawcy było przedmiotem wielu orzeczeń sądowych. Orzecznictwo na przestrzeni lat zmieniło się na korzyść sprawców wypadków komunikacyjnych.

Naprowadzić należy, że w uchwale z dnia 13 lipca 2011 r. (sygn. akt III CZ 31/11) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż „sprawca wypadku komunikacyjnego, wobec którego zastosowano środek karny polegający na obowiązku naprawienia szkody (art. 46 § 1 w związku z art. 39 pkt 5 kk), może domagać się od ubezpieczyciela - na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów - zwrotu świadczenia zapłaconego na rzecz pokrzywdzonego”.

W tym stanie rzeczy straciło na aktualności stanowisko wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2006 roku, III CZP 129/06, które negowało możliwość zwrotu przez ubezpieczyciela uiszczonej przez sprawcę szkody nawiązki, którą uprzednio traktowano jako środek stricte penalny.

Istotnie jest, że od dnia 1 lipca 2015 roku - art. 46 kk znajduje się w rozdziale Va kodeksu karnego, zatytułowanym „Przepadek i środki kompensacyjne”, co podkreśla obecnie jego odszkodowawczy charakter.

Zwrócić należy uwagę, że nawiązka orzekana na podstawie art. 46 § 2 kk jest konstrukcją, która ma być wykorzystywana, gdy orzeczenie obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia jest znacznie utrudnione, co w szczególności oznacza wystąpienie trudności dowodowych dotyczących ustalenia wielkości szkody. Oczywiście zasądzenie na rzecz pokrzywdzonego wskazanych środków, nie pozbawia go możliwości dochodzenia dalej idących roszczeń w postępowaniu cywilnym – w zakresie niezaspokojonym.

 

Jak uzyskać zwrot nawiązki zasądzonej na rzecz poszkodowanego w postępowaniu karnym?

 

Sprawca wypadku komunikacyjnego, wobec którego orzeczono środek karny polegający na obowiązku naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub nawiązkę celem dochodzenia zwrotu wypłaconego świadczenia od ubezpieczyciela winien wezwać go do dobrowolnej zapłaty, przedkładając jednocześnie odpis prawomocnego wyroku oraz potwierdzenie zapłaty na rzecz pokrzywdzonego. Wezwanie do zapłaty najlepiej sporządzić w formie pisemnej oraz nadać listem poleconym na adres ubezpieczyciela - za potwierdzeniem odbioru. Data zgłoszenia żądania ubezpieczycielowi istotna jest z punktu widzenia naliczania odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia przez ubezpieczyciela.

W przypadku odmowy wypłaty ze strony ubezpieczyciela - co niestety wciąż jest często występującą praktyką zakładów ubezpieczeń, sprawcy wypadku komunikacyjnego pozostaje możliwość złożenia odwołania od decyzji ubezpieczyciela, zwrócenia się o pomoc do Rzecznika Finansowego lub dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.

 

Kiedy sprawca wypadku nie będzie mógł dochodzić zwrotu wypłaconych świadczeń ?

 

W przypadkach, o których mowa w art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych możliwość domagania się przez sprawcę wypłaconych na rzecz pokrzywdzonego świadczeń zostanie wyłączona.

Powyższa sytuacja będzie miała miejsce jeżeli sprawca:

1) wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii;

2 )wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa;

3) nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa;

4) zbiegł z miejsca zdarzenia.

 

Jeśli masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszam do kontaktu !